6-Stalini teorik dhe epoka e tij “socialiste”

Tashmë është e kotë të flasësh për diferencim cilësor të propogandës ndaj figurës së Stalinit: në atë borgjeze dhe atë socialiste, apo proletare. Gjithëshka është unifikuar nën termin kriminel i figurës më të vështirë, ndoshta jo vetëm të shekullit tonë. Akuza nga më ekstremet shoqërojnë kujtimin e këtij njeriu, tani të eleminuar plotësisht në planin propogandistik, edhe pse mesi i shekullit tonë e ka pasur në qëndër të vëmëndjes.

Thuhet se ka qënë pjestar në lëvizjet revolucionare të fillimit të shekullit të XX-të, i burgosur politik në kohën e Carit, pjestar në revolucionin e Tetorit, sekretar i parë i partisë bolshevike qysh me gjalljen e Leninit (prill 1922), kryeministër i qeverisë së BRSS (maj 1941); Stalini drejtoi me dorë të hekurt zhvillimin e shoqërisë sovietike për rreth 30 vjet. Mirë, keq, deri më 1953 figura e tij u trajtua me një vëmëndje disi të konsiderueshme nga e gjithë bota, deri sa pas vdekjes qenë vetë rusët që e mohuan, -prej nga filloi fushata e papërmbajtur propogandistike antistaliniste. Të gjitha këto duhet konsideruar si pjesët e dukshme të qënies së tij dhe propoganda reale nuk ka se si të dijë të fshehtat e jetës së tij private politike dhe është pikërisht kjo që na intereson dhe duam të zbulojmë në këtë artikull.

Fitues në luftën e dytë imperialiste (fitues absolut), drejtuesi kryesor i ndarjes politike të Europës pas fitores mbi nazifashizmin, autori i vetëm i marrëmëndjes europiane duke i detyruar politikanët e Europës të flasin me vetveten; Stalini nuk bëri asgjë më shumë se Hitleri, Napoleoni i Madh, Papët e Vatikanit përgjatë shekujve XI-XV, sulltanët e Turqisë Osmane, perandorët e Romës, etj, etj për të formuar dhe forcuar kombësitë sovietike të sapodala nga feudalizmi në fillim të shekullit tonë. E megjithëatë asnjë figurë politike nuk është trajtuar me kaq imtësi në drejtim të krimeve të bëra. Nuk duam të bëjmë ndonjë paralelizëm vendimtar midis krimeve të kryera nga këta udhëheqës diktatorë, vetëm se dëshirojmë të hedhim dyshim për mënyrën e trajtimit të figurës së Stalinit me pretendimin se këtu fshihet diçka krejt tjetër për tjetër. E themi këtë duke u nisur edhe vetëm nga fakti i akuzave që shoqërojnë sundimin e tij: diktator, kriminel, uzurpator, Qezar, i sëmurë, etj, etj. E kujt do t’i interesonin këto akuza veçse politikanëve të dështuar për të bërë sensacion me fjalimet e tyre, ose romancierëve aventurierë për të zbukuruar letrat që u servirin publikut të cilat, në fund të fundit, krijojnë një përfytyrim individual për këtë figurë. Mos vallë për këtë punë ekziston bota e informacionit sot? Apo kjo është gjithëshka për këtë njeri, i cili personifikoi udhëheqjen e një rendi shoqëror që u konsiderua më i zhvilluari dhe më i përparuari në historinë e njerëzimit? Pikërisht në këtë pikë të fundit qëndron negativiteti real i diktatorit dhe aspak në shëmbujt e aplikimit të diktaturës. Pikërisht në këtë pikë qëndron ajo që duhet kritikuar tek Stalini dhe aspak terrori sovietik i atyre viteve. Por pikësëpari duhet vënë në dukje që rendi shoqëror në Bashkimin Sovietik nuk ka qënë kërkund me atë rend që është propoganduar përgjatë 30 vjetëve të sundimit stalinist jo vetëm nga që nuk përqasen kërkund hapësira sovietike me rendin iluzor marksist, por në realitet  rendi bolshevik ka qënë kapitalizëm monopolist shtetëror dhe revolucioni i Tetorit një revolucion borgjez i vonuar.

E përse vallë nuk është parë me këtë këndvështrim figura e tij pas 1953-shit, por u nxituan të publikojnë krimet e kryera nga administrata staliniste (raportet hapsinore të veprimtarisë antistaliniste janë analoge me arësyet përse u pushkatua Çaushesku rrufeshëm)? Shkollat europiano – perëndimore kanë një sentencë disi të çuditshme për veshët e shqiptarit, por që duhet t’i kishte vënë kapak propogandës antistaliniste: fituesit nuk gjykohen! Atëhere përse propoganda botërore po merret me veprën e një triumfatori historik? A nuk ka vallë këtu një të fshehtë “të vogël”, e cila po të zbërthehet plotësisht do të zinte po aq vënd sa të tërë rendet shoqërore të Europës Lindore pas 1945-sës të marrë së bashku?

Që propoganda antistaliniste është një e keqe e vogël dhe nuk ka asnjë rëndësi jetike për individin, nuk vihet në dyshim nga ana e jonë; por që ajo fsheh një të keqe shumë – shumë të madhe dhe vendimtare për të ardhmen e njerëzimit duhet të jetë e re për lexuesin e këtij artikulli. E tërë propoganda është bërë dhe bëhet nga pozita politike të theksuara pa asnjë domethënie mëtejshmërie. Do të shtonim se thelbi i kësaj propogande ka qënë dhe mbetet tendencioz duke pasur për qëllim të devijojë rolin real të Stalinit në revolucionin e Tetorit dhe çfarë ka qënë ky revolucion në thelbin e tij. Përse kjo propogandë u kujtua në vitet 90 të këtij shekulli për figurën e Stalinit?

Lexuesi shqiptar njeh shumë libra të servirur nga autorë të huaj dhe sovietikë në vitet e para të jetës së rendit të pretenduar si të ri (mund të përmëndim: Dhjetë ditë që tronditën botën, Konspiracioni i madh kundër Rusisë, Prapa shpinës në luftës së dytë botërore, Kështu ka ndodhur) të cilat në një farë mënyre e justifikojnë veprimtarinë staliniste për të gjithë kohën e ekzistencës së tij në qoftë se kjo veprimtari do të analizohet sipas parimeve të historiografisë së deritanishme. Kjo duhet të ishte kërkesa e parë për ndryshimin e metodikave ekzistuese në shkencën e historisë dhe një ndryshim i këndvështrimit analitik do të tregonte se ku qëndronte gabimi kryesor i politikës bolshevike.

Në qoftë se librat e mësipërm do të akuzoheshin si të imponuar nga politika sovietik e atyre kohëve (gjë që nuk vihet fare në dyshim nga ana e jonë), e njëjta gjë mund të thuhet për librat që përmënden në gazetën Drita (23.12.1990) jo vetëm përsa i përket vërtetësisë së ngjarjes, por edhe zhurmës që bëhet rreth tyre.

Për shëmbëll në librin “Stalini” (Paris 1984) në pjesët “Skena dhe prapaskena” apo “Shpëtimtari i Leninit” (fragmentet e të cilëve i lexuam në gazetën e mësipërme) bëhet fjalë për “testamentin” politik të Leninit nën titullin “Letër Kongresit”, e cila i qënka bërë e njohur opinionit publik botëror qysh më 1924, por që lexuesi shqiptar e njeh qysh më 1958 nga veprat e zgjedhura të Leninit (vëll. II, f. 930-944). Duke kaluar nga pozitat e një lexuesi në atë të një studiuesi të filozofisë marksiste sygjerojmë se i ashtëquajturi testament politik i Leninit nuk përputhet aspak me veprën teorike të tij. Është absolutisht e pamundur që një teoricien i marksizmit të pranojë rolin vendimtar të partisë së punëtorëve dhe krahas saj të ekzistojë një Stalin apo dikush tjetër. Pikërisht mënyra e ndërtimit të Partisë bolshevike para 1917-ës dhe pas 1918-ës përbën pikën e parë dyshuese të revolucionit bolshevik si një revolucion i tipit proletar dhe gabimin e parë të revolucionit të Tetorit në qoftë se e vëmë në raport me idetë marksiste (është tjetër gjë se sa afër realitetit ishin ato ide) dhe këtë ne e gjejmë edhe tek ky “testament”. Atëhere shtrohet pyetja: si ka mundësi që i njëjti autor, dhe çfarë autori është pretenduar, të shkruajë dy gjëra të kundërta me karakter të theksuar kontradiktor? A nuk të shtyn kjo të besosh se përmbajtja e testamentit vënde – vënde nuk është vepër e Leninit (në qoftë se nuk është e gjitha)? Pikërisht letra e II-të e filluar më 24 dhjetor 1922 dhe përfunduar me 25 nuk duhet të jetë dora e Leninit.

Në të vërtetë botimet e sovietikëve nuk kanë qënë dhe shumë serioze në drejtim të saktësisë dhe kjo me dashje. Kështu shkruhet sikur materialet e diktuara nga Lenini në dhjetor 1922 – 1923 janë botuar për herë të parë më 1956 në revistën “Komunisti” (nr. 9), por që ne i gjejmë pjesërisht të publikuara që në vitin 1951 (shih J.V.Stalin, Vepra 12, f. 68) dhe që janë thënë që më 1929 në pleniumin e prillit. Meqënëse publikimi i vitit 1951 përmban botimin e 30 faqeve të pabotuara më 1929, ne muarëm për diskutim vitin 1951 si vitin e parë të publikimit të këtyre materialeve, gjë që përsëri është e ndryshme nga viti 1956. Fjala është për analizat që i janë bërë Buharinit dhe Pjatakovit nga ana e Leninit ku dhe data e stenografimit është dhënë gabim (1926). Ja përse ne themi që e gjithë polemika e mundëshme mbi testamentin politik të Leninit është e pavlefshme nga çdo pikëpamje.

Por ne na vjen çudi dhe pyesim veten si ka mundësi që përgatitësja e materialit në gazetën “Drita” nuk mori mundimin të interpretojë vazhdimin e atij testamenti dhe pikërisht atje ku bëhet fjalë për ndërtimin njerëzor të Komitetit Qëndror dhe ta krahasonte me veprimet e bëra që çuan në ndërtimin e Komitetit Qëndror të Partisë Bolshevike pas 1924-ës (për këtë shih V.I.Lenin, Vepra të zgjedhura, vëll. II, f. 934, Tiranë 1958)?

Në të vërtetë autorët e librit “Stalini” tregohen tej masës empirikë dhe të njëanshëm në punimet e tyre. Në kapitullin “Copëtimi i Europës” përmëndet Besarabia si një krahinë të gëlltitur nga Stalini më 1939-1940 (a thua se Stalini nuk përlau vëndet balltike, nuk përlau krahinën finlandeze të lindjes, nuk copëtoi Poloninë në bashkëpunim me Hitlerin e shumë grabitje në Lindjen e Largët), por harron se që në Kongresin e XVI-të të VKPB (27.06.1930) Stalini akuzonte shtetet perëndimore të Europës për grabitjen e Bessarabisë nga ana e bojarëve romunë (shih Raportin Politik të KQ mbajtur në atë kongres nga ana e Stalinit, f. 24, Tiranë 1951). Kështu që ky problem është i diskutueshëm dhe i pambarimtë duke mos mundur të zgjidhet me anë të letrës. Me sa shihet propoganda europiane i pranon gëlltitjet dhe grabitjet nga ana e politikës së saj (shqiptarët janë dëshmitarët më autentikë të kësaj politike 2500 vjeçare pa mundur të shpëtojnë prej saj), kurse atë të Stalinit i konsideron si krime politike, -për ne kjo është thjeshtë mashtrim dhe asgjë më shumë.

Ose atje ku bën fjalë për vitet e fundit të Stalinit aludohet mbi masakrën në Katin. Nuk duam ta justifikojmë këtë krim (Gorbaçovi, më së fundi e pranoi që ishte vepër e sovietikëve), por analizat e mënyrës së propogandimit të tij na çon në dy përfundime ekstreme. Ekziston një komunikatë e komisionit të posaçëm për kostatimin dhe hetimin e rrethanave të pushkatimit të oficierëve polakë, robër të luftës, në pyllin e Katinit nga pushtuesit nazistë gjermanë (sipas këtij komisioni), botuar në shtypin sovietik më 26.01.1944 dhe publikuar në gazetën “Zëri i Popullit” të datës 06.03.1952. Përse ju dashka besuar një dëshmitareje të paqënë dhe jo komunikatës së komisionit të pasaçëm (e vërteta nuk ka rëndësi, se sa mënyra e argumentimit të kësaj të vërtete)? Kështu që edhe në këtë rast problemi mbetet i hapur dhe i pazgjidhur deri në momentin e deklaratës së Gorbaçovit. Së dyti, të njëjtën gjë bëri edhe Napoleon Bonoparti me të 4000 robërit turq, shumica shqiptarë, gjatë fushatës së Sirisë (1799) në betejën e 4 marsit për marrjen e qytetit Jafë (shih “Napoleoni” të E.Tarlesë, f. 73); e megjithëatë ky i fundit konsiderohet si strategu më i madh i njerëzimit dhe aspak kriminel, Dashur pa dashur vihet dyshimi mbi konkluzionet e dhëna në librin “Stalini” edhe pse shumë gjëra mund të jenë të vërteta. Paralajmërimi i redaksisë së kësaj gazete mbi diferencimin që i duhet bërë informacionit të dhënë nga ato fragmente është i pavlefshëm pasi i ka mbyllur të gjitha shtigjet mbi kundërshtimin e tyre me paralajmërimin e dytë mbi botimin e materialeve të këtij karakteri.

Gjatë leximit të metarialeve sovietike vihet re një konfuzion i madh. Pse ndodh kjo ne nuk i dhamë rëndësi të madhe, por krijuam idenë se ky fakt duhet të ketë shërbyer si shtytje për propogandën antistaliniste, e cila tani është forcuar me dështimin e politikës centralizuese të saj, por që paraqitet si dështim i ideve të Marksit mbi socializmin dhe komunizmin. Studimi i teorisë marksiste na çoi në kërkesën e zbulimit të rolit real të Stalinit në zhvillimin e lëvizjes revolucionare ruse të viteve fillim shekullore. E parë sipas shkollës europianoperëndimore detyrimisht veprimtaria praktike e Stalinit do të futet në një rrugë polemike të pambarimtë pa u zgjidhur dot përfundimisht. Por e parë sipas një këndvështrimi të ri emri i Stalinit vuloset një herë e mirë, fillimisht, sipas interesave të klasës politike angleze dhe pastaj të klasës politike sovietike duke realizuar grabitjen private më të madhe në historinë e njerëzimit me metoda filozofike dhe formimin e fomacioneve shoqërore në mënyrë të përshpejtuar me anë të së cilës argumentohet  prania e “paradoksit të dy binjakëve” në zhvillimin e shoqërisë njerëzore.

Në të vërtetë studimi i vëllimit të II-të të veprave të Leninit (Veprat e zgjedhura në dy vëllime, botuar më 1958) na ka detyruar prej kohësh t’i futemi një studimi të veprës teorike të këtij të fundit dhe ta krahasojmë me bëmat e Stalinit dhe filozofinë e Marksit. Gjithëshka ka përfunduar nën titullin “Marksizmi, Leninizmi dhe Revolucioni social”, por asgjë nuk rezulton sipas propogandës 150 vjeçare të të gjithë krahëve të propogandës dhe pritet vetëm publikimi. Pa pasur për qëllim t’i bëjmë jehonë këtij punimi, tashmë të përfunduar ku pritet botimi, duke e lidhur me rolin e Stalinit në revolucionin bolshevik dhe më tutje, japim vetëm konkluzionet mbi shkaqet e transformimit të revolucionit të Tetorit nga një revolucion i propoganduar si proletar në kundërrevolucion, dmth reaksionit të shtetit ndaj shoqërisë ruse, ku vepra e Stalinit dhe e gjithë rruga e shoqërisë sovietike nga viti 1922 deri më 1953 duhet konsideruar si një shëmbëll se si nuk duhet ndërtuar dhe drejtuar shoqëria njerëzore. Por në realitet ngjarjet e ambientit bolshevik i dhanë të kuptojë njerëzimit se vetëm forma shtetërore sovietike është e aftë të prodhojë individin proletar sipas përkufizimit marksist, fazë të cilën kapitalizmi europianoperëndimor tashmë e kishte kaluar me sukses.

“Mëkatet” e Stalinit në këtë drejtim janë universale, dmth absolute, por ne do të ndalemi vetëm në ato aspekte që shoqërojnë librat e Universitetit të Tiranës për problemet e filozofisë dhe të ekonomisë politike edhe pse me këtë mund të prekim direkt autorët e tyre. Renditja e teorive staliniste nuk do të bëhet sipas kohës së “shpikjeve” përkatëse, por sipas rrjedhimeve hapsinore të tyre.

E para, për nga rëndësia propogandistike, është nocioni marksizëm – leninizëm, i cili paraqitet prej 35 – 40 vjetësh si filozofi e proletarëve dhe e klasës punëtore. Kjo edhe mund të konsiderohet kështu vetëm se duhet pasur parasysh se tjetër është marksizmi dhe tjetër leninizmi. Dhe e shprehur saktë kjo do të thotë se ato janë të kundërta nga çdo pikëpamje; teoria marksiste merr për bazë dinamikën e shoqërisë drejt globalizmit ekonomik, kur ajo leniniste merr për bazë shoqërinë feudale drejt kapitalizmit monopoliste shtetëror. Për një materialist koseguent është e domosdoshme të përcaktohet qënia e gjithseicilit, përmbajtja dhe, më kryesorja, raporti i tyre prej nga ku do të dilte edhe masa e domosdoshme udhëheqëse e gjithëseicilit. Për ne shqiptarët është pikërisht kështu pasi duke u mbështetur tek Marksi zbulojmë se ka një mënyrë për të shpëtuar shoqërinë tonë nga pozicioni kontradiktor i zhvillimit ku ajo është futur pa dashje.

Ky nocion është formuluar pas vdekjes së Stalinit, tek i cili ne e gjejmë të ndarë, por me përdorim specifik kaq të theksuar sa lidhja e tyre duhet nënkuptuar. Për problemet thjeshtë ekonomike Stalini përdor termin marksizëm, kur për të gjitha problemet e tjera të organizimit shoqëror ai ja nënshtron ato kritikës leniniste, por edhe këto sipas mënyrës së tij. Nga ky fakt del se Stalini në të vërtetë e injoroi Marksin tek problemet më kryesore të organizimit të shoqërisë sovietike siç ishin ushtria, policia, feja dhe deri tek shteti. I paaftë, apo tendencioz (ne anojmë nga e para), Stalini nuk mori parasysh përmasat udhërrëfyese të marksizmit, por e paraqiti këtë filozofi si jo të plotë në drejtim të udhëheqjes së politikave bolshevike (për këtë shih referatin “Mbi devijacionin social – demokrat në partinë tonë”, Vepra 8; ose “Raport në kongresin e XVIII-të të Partisë, Vepra 14, f. 252). Sipas Stalinit plotësimi i marksizmit për këto probleme e kishte bërë Lenini prandaj dhe

“Leninizmi është marksizmi i epokës së imperializmit dhe të revolucionit proletar….Ja përse leninizmi është zhvillimi i mëtejshëm i marksizmit” (Vepra 6, f. 73).

Duke u nisur nga këto konsiderata akademikët sovietikë formuluan termin marksizëm – leninizmin ku i dyti e suprimonte të parin. Po a është e vërtetë kjo?

Pikërisht duke propoganduar antistalinizmin shkolla e sotme europiane mundohet të fshijë nga faqja e dheut atë që fshihet pas veprimtarisë antimarksiste dhe çfarë ndryshoi shkolla bolshevike tek marksizmi si dhe pozicionin real të këtij të fundit. Stalini harroi dy gjëra kryesore kur u nis dhe e ngriti leninizmin në rangun e marksizmit. Së pari harroi që marksizmi lindi si një domosdoshmëri e drejtimit të shtetit kapitalist drejt globalizmit ekonomik duke luftuar gabimet që ky shtet kishte bërë deri atëhere me drejtimin e pronës private (pra marksizmi është produkt i shoqërisë kapitaliste); kur leninizmi lindi si një nevojë e drejtimit të popullit rus për ndryshimin e marrëdhënieve të prodhimit, pasi revolucioni i 1905 doli jashtë kontrollit të klasës së re politike, nga rendi feudal në atë kapitalist (në të vërtetë i gjithë revolucioni bolshevik është ideuar dhe zbatuar vetëm për një qëllim: t’i këputet koka familjes së Carit dhe t’i grabitet thesari i derdhur në bankat e Londrës, mëtejshmëria politike e bolshevizmit ka qënë vepër e Stalinit dhe këtu duhet të kapet studiuesi për të lidhur shkaqet e shpërthimit të revolucionit bolshevik me mënyrat e drejtimit të shtetit bolshevik të cilat kanë një emërues të përbashkët: Grabitjen e popullit Rus. Skema e përdorur për rastin rus (1905 – 1918) është e njëjtë me skemën e përdorur në Shqipëri në vitet 1941 – 1956 dhe; duke u nisur nga rrjedhimi i teorisë së absolutizmit analitik që thotë se dy ngjarje, pa lidhje midis tyre, por me përfundime hapsinore të njëjtë (në Shqipëri u grabitën 300 ton flori), kanë të njëjtin shkak lindës; rezulton se ata njerëz që kanë projektuar revolucioni bolshevik në Rusi janë po ata që projektuan skëterrën komuniste në Shqipëri). Duke u nisur nga parimi ligjor materialist i përcaktimit të ndërgjegjes nga ana e qënies shoqërore del se marksizmi është përmbajtja teorike e zhvillimit të shoqërisë kapitaliste drejt internacionalizimit të saj, kur leninizmi është përmbajtja teorike e zhvillimit të shoqërisë feudale drejt rendit kapitalist me anë të formës së grushteve të shtetit. Dhe jo çfarëdo forme, por vetëm për rastet kur revolucioni shoqëror fillon në mënyrë rastësore si rezultat i marrëdhënieve universale kapialiste. Detyrimisht ideja sikur marksizmi ka lindur në epokën paramonopoliste, ndërsa leninizmi në epokën monopoliste, është i gabuar dhe fsheh arësyet përse u përdor leninizmi si përmbajtje teorike në të ashtëqujturin revolucion socialist i Tetorit.

Së dyti Stalini “harroi” se ato që kishte deklaruar për marksizmin tek “Bazat e leninizmit” i mohoi pavetëdije, pas 28 vjetësh duke deklaruar se teoria marksiste mbi riprodhimin mund të kishte fuqi edhe për prodhimin socialist (J.V.Stalin, Problemet ekonomike të socializmit në BRSS, f. 84, Tiranë 1952). Lind pyetja: si ka mundësi që një teori ekonomike qënka e vlefshme për kapitalizmin dhe socializmin, por autori i saj na qënka i epokës paramonopoliste, kur dihet dhe pranohet nga të gjithë se baza ekonomike është udhëheqësja e zhvillimit të shoqërisë? Kësaj i thonë ta pranosh marksizmin atje ku të intereson në mënyrë tendencioze dhe jo ta pranosh si udhëheqëse për ndërtimin e strukturave shtetërore.

Në të vërtetë qoftë marksizmi, qoftë leninizmi, u panë me një sy tepër nacionalist dhe ato shërbyen, duke u ndryshuar, sidomos i pari, për të forcuar shtetin sovietik në një masë të tillë sa atë që Europa e kishte bërë për 200 – 300 vjet, shoqëria sovietike e bëri për vetëm 50 vjet duke u paraqitur në vitet 80 si superfuqi imperialiste në botë. Mjafton vetëm ky fakt për të kuptuar qënien shoqërore të vërtetë në Bashkimin Sovietik dhe përmasat e përdorimit atje të marksizmit.

Duhet pranuar, pa hezitim, se e sotmja shoqërore politike e ka përjashtuar një herë e mirë teorinë leniniste mbi revolucionin shoqëror pasi politikat e sotme ndërkombëtare nuk lejojnë shpërthimet rastësore të lëvizjeve shoqërore sipas antagonizmit që provokon kontradikta midis forcave prodhuese dhe marrëdhënieve të prodhimit në vëndet me zhvillim të prapambetur. Rrjedhimisht mbetet për tu studiuar defekti i teorisë marksiste mbi revolucionin social përpara se ta konsiderojmë të pavlefshëm këtë filozofi pa çka se ajo është baza e kapitalizmit të sotëm internacional.

“Mëkati” i dytë i Stalinit kosiston në përdorimin e termave të marksizmit sipas oreksit të tij. E themi këtë pasi gjejmë në tekstet e filozofisë dhe të ekonomisë politike terma që janë në kundërshtim me marksizmin, por që përdoren akoma në adresë të tij. Zanafilla e tyre lidhet pikërisht me veprën dhe idetë e Stalinit, ku ky i fundit pati përdorur dhe kërkuar në fund të jetës së vet që shumë nocione të nxjerra nga Kapitali i Marksit të liheshin jashtë teksteve ekonomike të socializmit (shih Probleme ekonomike të  socializmit në BRSS, f. 21). Në këtë mënyrë më vonë, të paktën për në Shqipëri flasim me siguri absolute, u hoq termi mbivlerë pasi në socializmin stalinist mbiprodukti i punëtorit u klasifikua i ndarë në dy pjesë: produkti për vete dhe produkti për shoqërinë edhe pse tek punëtorët e nëntokës raporti është akoma 1:100 (duke marrë për bazë edhe vleftën për prodhim dhe riprodhim të zgjeruar, -të paktën për minierat e kromit kjo është kështu dhe nuk e luan as topi (për problemin e ndarjes së produktit shih “Ekonomija politike (socializmi), f. 114, Tiranë 1981)). Kur erdhi puna për të justifikuar kontrollin mbi produktin shoqëror zgjidhja u gjet në sferën e shoqërisë duke ja adresuar atë interesit të përgjithshëm; edhe pse në BRSS nuk ka asnjë rast të vetëm të kontrollit nga poshtë të miliardave rubleve që shkonin për ushtrinë dhe armatimin. Në këtë mënyrë ndryshimi i terminologjisë marksiste i shkoi mjaft për shtat formimit të shtetit kapitalist monopolist më dinamik në historinë e njerëzimit.

Por kulmi i ndryshimit të terminologjisë marksiste duket në tre nocione shumë të përdorshme nga teoricienët e “marksizëm – leninizmit” të sotëm: ideologji, pronë private, ligj themelor i socializmit; ku roli i Stalinit ka qënë vendimtar pasi ka qënë edhe i pari që e ka bërë këtë heroizëm.

Po fillojmë me ligjin themelor të socializmit pasi ka lidhje direkte edhe me Shqipërinë sot kur kërkohet një përshpejtim të proçeseve demokratike të saj. Në fakt në këtë pikë nuk u ndryshua vetëm marksizmi, por edhe vetë leninizmi. Duke dashur të duket origjinal dhe kopetent Stalini formuloi ligjin themelor të socializmit, i cili duke u ballafaquar me shoqërinë sovietike i shkoi mjaft për shtat asaj që nuk i kishte harruar akoma tmerret e luftës së dytë imperialiste. Sipas Stalinit ligji themelor i socializmit formulohet afërsisht kështu:

“Sigurimi i plotësimit maksimal të nevojave materiale dhe kulturore gjithnjë më të mëdha të mbarë shoqërisë, me anë të rritjes dhe prefeksionimit të parreshtur të prodhimit kapitalist mbi bazën e teknikës më të lartë” (Problemet ekonomike të socializmit në BRSS, f. 43).

Autorët shqiptarë, duke e nuhatur fallsitetin e këtij ligji, i bashkangjitën filozofisë  staliniste citime nga Marksi dhe Lenini me anë të të cilave shpëtuan nga përgjegjësia morale e propogandimit (shih Ekonomia politike (socializmi) f. 158), por pa mundur dot ta zgjidhin problemin. Megjithëatë ne mund të shtojmë se i ashtëquajturi ligj themelor ekonomik i socializmit i formuluar nga Stalini nuk është gjë tjetër veçse një ndër parimet kryesore, për të mos thënë kryesori, të ekzistencës në racës njerëzore, sipas filozofisë marksiste, dhe asgjë më shumë. Lexuesi për zgjerim njohurish për këtë problem le të lexojë letrën e Engelsit drejtuar P.L.Lavrovit më 12-17 nëndor 1875 (Shih Marks-Engels, Letra të zgjedhura, f. 449).

Por nga pikëpamja hapsinore ligji themelor i socializmit stalinist bie ndesh me pikëpamjen leniniste, i cili ka përmbledhur atë që Marksi, dhe shoku i tij Engelsi, kanë thënë në më shumë se dhjetra vënde duke tentuar për t’i ndryshuar metodikën marksizmit. Sipas Leninit:

             “Socializëm do të thotë zhdukje klasash” (V.I.Lenin, Vepra 30, f. 109).

Në qoftë se do t’i konsideronim të sakta këto ide të leninizmin dhe marksizmit, duhet të merret me mënd se cilat janë përmasat e vërteta të rendit shoqëror në B. Sovietik, i cili ka pasur klasën sunduese politike më të kamufluar dhe të pasur në botë në fazën monopoliste të pronësisë, fazë e cila duhet konsideruar një përjashtim në dinamikën e pronës private. Nga deduksioni leninist rrjedh se periudha 1922 – 1953 nuk ka qënë aspak një periudhë për ndërtimin socialist, pra një revolucion socialist, sipas ideve leniniste, por ajo ka qënë një fazë kalimtare kundërrevolucionare tipike, dmth reaksion i shtetit ndaj shoqërisë, meqënëse ajo periudhë çoi në formimin e një klase sunduese politike në një rrugë krejt tjetër për tjetër nga ajo e paraparë nga historia duke proklamuar eleminimin e tyre. A nuk është kjo një e fshehtë e shkollës filozofike bolshevike? I ashtëquajturi ligj themelor ekonomik në socializëm, sipas Stalinit, është kaq shumë relativ dhe me përmasa të kundërta sa ai i largohet deri në ekstrem influencës së njeriut mbi njeriun pasi rritja e mirëqënies në mënyrë importuese, kur niveli i forcave prodhuese nuk i përgjigjet kësaj mirëqënie, është me pasoja tej masës negative (dmth ne e kemi fjalën për influencë pozitive) dhe kjo përbën pikën sekrete të problemit themelor të filozofisë dhe aspak raportin materie – ndërgjegje (kjo përbën dhe pikën e dytë sekrete të mbijetimit të shqiptarit – ilir nëpër mijëra – milionavjeçarë duke fshehur gjenezën e popullit më të vjetër të racës së bardhë). Është një pikë ku filozofia marksiste ka anashkaluar, qëllimi nuk ka rëndësi, problemin më jetik të racës njerëzore në tokë: pasojën e relacioneve universale midis njerëzve.

Një ndër aspektet më kryesore, ndoshta i vetmi, të asfiksisë së ekonomisë në vëndet Lindore të Europës është keqinterpretimi i nocionit pronë private. Në B.Sovietik çdo tentativë për të fituar me anë të punës vetiake jashtë veprimtarive shtetërore u konsiderua punë private në kuadrin e konsolidimit të pronës private. Prandaj atje dhe në të gjithë vëndet e Europës Lindore u ndalua puna jashtë veprimtarive shtetërore. Pikërisht kjo qe arësyeja që çoi në lindjen e dembelizmit, rushfeteve, paaftësive dhe në fund vdekjen e rendit ekzistues kur vetë mosha e klasës punëtore ishte tepër e re për t’ju përgjigjur rendit hipotetik. Ne kërkojmë të sqarojmë autorët e teksteve të ekonomisë politike këtu në Shqipëri për këtë problem me anë të dinamikës së pronës private prej nga ku do të dalë patjetër edhe tendenca staliniste e transformimit teoriko – praktik të pronës private deri në absolutizmin shtetëror (këtë gjë ne e kemi bërë hollësisht për pronën e shqiptarëve – arbër rruga e të cilës është krejt e kundërt me rastin sovietik jo si veprim i dëshirueshëm, por si histori reale). Përsa i përket formës së prodhim – shkëmbimit njerëzimi në thelb njeh dy forma pronësie të cilat diku janë paralele në kohë, por dikur njëra ka jetuar pa tjetrën. Dhe pikërisht njeriu njeh pronën komunare me të gjitha nënformat e saj deri në pronë vetike, të cilat kanë në themel lidhjen e punës së njeriut me të dhe fitimet që dalin nga kjo punë nuk shërbejnë për shfrytëzimin e njeriut. Kjo lloj prone nuk është në asnjë mënyrë pronë private që mbart mbi vete tendencën për fitim. Kjo lloj prone është jo vetëm e para në kohë, por ajo është dhe prona më jetëgjatësi më të madhe në historinë e njerëzimit e cila kërkon kusht internacional të zhvillimit të shoqërisë njerëzore për tu zhdukur (të paktën kjo tek Engelsi është kështu, shih “Parimet e Komunizmit”, faqe 19, pyetja 17). Pikëpamjet e Stalinit për këtë problem janë një shtrëmbërim flagrant i marksizmit dhe një grumbull gënjeshtrash euforike (më hollësisht shih “Fjala e mbylljes rreth referatit “Mbi devijacionin social – demokrat në partinë tonë”, Vepra 8,f. 305). Përkrahja që Stalini mund të ketë marrë gjatë fjalimit (zërat: “Ashtu është”, “shumë e drejtë”) tregon se ajo sallë ka qënë e mbushur me një grusht të paditurish dhe servilësh të ndyrë të cilët as sot nuk e dinë se të zhdukësh pronën private mbi mjete e prodhimit (forma më e lartë e pronë private dhe jo prona private monopoliste shtetërore) dhe pronarët nuk do të thotë aspak se ke zhdukur pronën private jo vetëm si të tillë, por as si pronë pasi veprimi i mësipër nuk bën gjë tjetër veçse e transformon pronën private mbi mjete e prodhimit nga një formë individuale apo korporative në një pronë shtetërore, e cila në realitet stopon zhvillimin e pronës private. Fakti që në vitet 90 shteti sovietik nuk qe i aftë të vepronte mbi pronën e tij, duke sjellë në skenën politike antagonizmin klasor (shuarjen e të cilit po tenton të realizojë M. Gorbaçovi) tregon se ideja e marksizmit duhet të ketë diçka të vërtetë, por që Stalinit nuk i pëlqeu pasi, sipas tij, uleshin ritmet e zhvillimit ndërshtetëror. Dhe ishte kjo arësyeja përse ai e ndryshoi filozofinë marksiste duke e ndaluar në mënyrë kategorike punën personale dhe bashkë me të edhe zhvillimin e njeriut sovietik.

Në mënyrë të thjeshtë dhe tipike figura filozofike e Stalinit (ana antimarksiste e tij) duke në një fjalë të thjeshtë: tek ideologjia. Është një nocion që shoqëron veprat e Marksit, Engelsit, Leninit, Stalinit dhe intelektualëve sovietikë, e pse jo edhe ata shqiptarë; por që ka kuptim të ndryshëm tek tre të parët nga të tjerët dhe ndryshimi ka karakter kontradiktor. Sipas Engelsit:

“Ideologjia është një proçes që e bën i ashtëquajturi mendimtar, megjithëse me ndërgjegje, por me një ndërgjegje të rreme. Forcat e vërteta lëvizëse që e shtyjnë atë për veprimtari, mbeten të panjohura për të, sepse në rast të kundërt nuk do të kishim një proçes ideologjik” (Marks – Engels, Letra të zgjedhura, f. 675).

Tek studiuesit shqiptarë dhe ata sovietikë ne gjejmë një kuptim të dytë dhe të kundërt me këtë të Engelsit. Tek këta të fundit nocioni ideologji shoqëron marksizëm – leninizmin, mesjetën, fenë, revizionizmin, etj, etj. Ndërsa tek Lenini nocioni ideologji ka dy kuptime në dy përdorime të ndryshme, me karakter kontradiktor nga ku ne gjetëm defektin më të mundëshëm të ndryshimit të këtij nocioni. Tek “Ç’janë miqtë e popullit” (shih Vepra 1, f. 159) nocioni i afrohet atij marksist kur tek Veprat e zgjedhura, vëll. II, f. 165 (Tiranë 1973) përdoret termi socialist i bashkangjitur nocionit ideologji (ideologji socialiste) që është krejt i ndryshëm nga i pari. Ndoshta kjo ka qënë shtytja më e parë për të përcaktuar përmasat e ndryshimit të marksizmit dhe autorin kryesor të tij. Pa dyshim drejtuesi i revolucionit të Tetorit dhe drejtuesi kryesor i zhvillimit të shoqërisë sovietike nga 1922-shi deri më 1953-in duhen akuzuar si autorët më të mundëshëm, pasi tek të gjithë veprat e tyre teorike nocioni ideologji është i kundërt me atë marksist dhe administrata shkencore sovietike është ajo që e ka paraqitur ideologjinë me dy fytyra tek veprat e Leninit. E keqja është se studiuesit gjuhëtarë shqiptarë ecën në gjurmët e akademizmit sovietik edhe për këtë problem pa pasur guximin ta kundërshtojnë këtë rrymë (të njëjtën gjë po bëjnë ata edhe sot duke i pranuar teoritë perëndimore si absolutisht të sakta edhe pse ato mund të kenë shumë pika kontraktimi me materializmin filozofik). Ky fakt duket më së miri në përcaktimin e kuptimit të nocionit tek fjalorët e gjuhës shqipe i cili përputhet në mënyrë absolute me fjalorët sovietikë edhe pse tek të gjithë (relativisht) fjalorët europianë është krejt ndryshe (sistem pikëpamjesh –thotë fjalori shqiptar, sistem vzgljadov –thotë ai sovietik).

Kjo na detyroi ta shohim problemin ndryshe për ta zgjidhur atë ashtu siç është dhe jo sipas oreksit të gjuhëtarëve. Duke u mbështetur tek fjalorët enciklopedikë francezë ne pamë se këtë nocion e kishte përdorur për herë të parë astronimi francez Laland (1732 – 1807) që më 1796. Dhe sipas këtij fjalori kuptimi i parë i është dhënë kuptimit engelsian. E bukura është se fjalori francez jep dhe adresën e ndryshimit të nocionit në vazhdimësinë e kohës ku akuzohen marksistë – leninistët, -gjë që nuk është plotësisht e saktë (Petit Robert 1 – 1969), vetëm nëqoftë se kanë pasur parasysh ata rusë. A nuk ka ardhur koha që fjalës t’i jepet vendi i merituar sipas kuptimit lindës të saj? Nuk ka asnjë arësye dhe asnjë kuptim të evoluojë fjala gjatë kohës sipas kuptimeve të ndryshme kur ekziston analogjia e plotë e shprehjes sistem pikëpamjesh (fjala botëkuptim është në këtë pozicion).

“Mëkati” i tretë i veprës teorike të Stalinit qëndron në mënyrën se sa e shpjegon ai ndarjen e shoqërisë sovietike në kasa, ç’ka përbën dhe mëkatin më të madh të veprimtarisë praktike të tij. Sipas Stalinit shoqëria socialiste na u ndankërka në dy klasa mike (punëtorë dhe fshtarë) dhe na u udhëhiqka nga një shtresë që rridhte nga këto dy klasa dhe që quhet  inteligjencë. Për këtë të fundit Stalini kërkonte ndërtimin e një teorie të re dhe një ndryshim të qëndrimit ndaj saj (Raport në Kongresin e XVIII të Partisë, Veprat 14, f. 263). A është e saktë kjo? Në të vërtetë Stalini me këtë veprim përgatiti të gjithë terrenin për sundim klasor të inteligjencës së re sovietike, e cila nuk vonoi të merrte pushtetin dhe ta paraqiste atë si pronë të të gjithë popullit, duke e hedhur tej teorinë marksiste për këtë problem. Stalini akuzoi marksizmin si të pamjaftueshëm për teorinë e ndërtimit të shoqërisë socialiste (Vepra 14, f. 252) dhe rrjedhimisht kërkoi ndërtimin e një teorie të re. Kjo e fundit nuk ishte gjë tjetër veçse teoria marksiste mbi formimin e shtetit, por që Stalini e adaptoi në praktikë për 25 vjet atë që njerëzimi kishte bërë për qindra vjet (duke e paraqitur si teorinë më të mundëshme të ndërtimit socialist): ndërtoi shoqërinë kapitalisto – monopoliste shtetërore, e cila qe një hibridizim i rendit kapitalist europiano – perëndimor, por që i bëri punë klasës së re sunduese sovietike të veshur me petkun ushtarak mbas fitores mbi nazizmin. Të gjitha vëndet Lindore të Europës ndoqën gjurmët e Stalinit pas 1945-sës duke i paraqitur rendet shoqërore si forma socialiste më anë të të cilave mashtruan masat popullore. Duke qënë tepër të pazhvilluar nga pikëpamja hapsinore shoqërore, në raport me vëndet europiano – perëndimore (dmth në funksion të rendit kapitalist dhe pronës private mbi mjete e prodhimit) dhe duke u mbështetur në organizimin e ri, të paraqitur si rend të ri, por që nuk ishte dhe shumë larg nga rendi fashist, ato vënde e filluan jetën e re brënda varrit të ardhshëm dhe brënda 35 vjetëve kërkuan ndryshimin e rendit. A nuk është një shëmbëll ky që tregon se rruga staliniste mbi mënyrën e ndërtimit të shtetit ka qënë kryekëput e gabuar? Llogaritja e hesapeve në vitin 1990 tregoi se në ato vënde nuk kishte pasur dy klasa mike, por tre klasa ku ajo sunduese politike (e ndarë në dy grupe: sipas qytetit dhe sipas fshatit) ishte formuar si rezultat i parimeve që kishte imponuar rendi bolshevik. Është kjo arësyeja përse shkenca materialiste heshti në sferën e historisë kur erdhi puna për të shpjeguar format evolutive të formimit të luftrave, klasave shoqërore, shtetit, fesë, politikës, juridiksionit, familjes, shkencës, letërsisë, etj, etj; të cilat do ta kishin ndihmuar shoqërinë ruse dhe atë Lindore të Europës të mos futej në atë rrugë pa krye dhe me një fund tragjik tepër të shpejtë. Është dhe kjo arësyeja përse marksizmi u ndryshua në mënyrë totalitare duke u bërë i pavlefshëm ashtu siç publikohet ai sot për sot.

Por teoria dhe praktika staliniste nxorrën në dritë dy probleme të reja për shkencat shoqërore. Së pari ato treguan se ekzistonte mundësia që hapësira dhe koha shoqërore (hapësira monopoliste shtetërore me kohën post feudale) të kontraktoheshin midis tyre duke frenuar zhvillimin shoqëror (kjo ka qënë një gjë e mirë pasi karakteri imperialist rus ka qënë në shkallë sipërore). Së dyti ato treguan se formacioni shtetëror i ndërtuar prodhonte tipikisht proletariatin sipas përkufizimit të dhënë nga marksizmi dhe revolucioni proletar ishte i nevojshëm tamam në vëndin e sovietëve.

Duke u mbështetur në teorinë marksiste mbi rolin e ndarjes së punës arrijmë në përfundimin se ekzistenca e inteligjencës si shtresë është kulmi negativ i kësaj ndarje dhe vepra e Stalinit nuk bëri gjë tjetër veçse e përshpejtoi këtë proçes që kishte argumentuar Marksi; vetëm se këtë e realizoi nëpërmjet një përfundimi tepër negativ, pasi inteligjenca sovietike përfundoi në llumin e paaftësisë shoqërore për të drejtuar kombin sovietik drejt zhvillimit historik autokton. Gorbaçovit i duhet një punë kolosale për të përmbysur situatën dhe këtë nuk mundi ta bëjë pa kuptuar se përfundimi i rrugës staliniste është pengesa kryesore e tij. Kjo pengesë është e kushtëzuar me paaftësinë edhe të dy klasave kryesore sovietike. Kështu që perestrojka na duket sikur ka marrë mbi vete një kohë shumë të gjatë të cilën nuk mund ta përmbysë dot aq shpejt sa pretendon. Ne kemi frikë se gabimi teorik i Stalinit po përsëritet nga udhëheqësi i ri sovietik duke kërkuar përmbysjen e një kohe të gjatë me anë të një kohe të shkurtër.

Kulmi teorik i bëmave antimarksiste të Stalinit qëndron në teorinë mbi revolucionin proletar dhe atë socialist (në këtë artikull nuk ka asnjë rëndësi saktësia e tyre). Ekziston në Shqipëri një tekst mbi materializmni historik si tekst mësimor në Universitetin e Tiranës, por ne ngulim këmbë se asnjë student i atij universiteti (qofshin edhe ata që kanë mbaruar  qysh me themelimin e tij (1956) nuk e di akoma se ajo çka shkruhet në Materializmin Historik është tërësia e ideve antimarksiste të Stalinit (shih Materializmi Hisorik, f. 229 – 230, Tiranë 1981). Prandaj ne revoltohemi kur mohohet Stalini dhe bashkë me të kërkohet të mohohet edhe teoria mbi socializmin dhe komunizmin e Karl Marksit, gabimi i të cilit qëndron në një vënd tjetër për tjetër dhe jo për faj të tij (le ta mësojnë sociologët e Italisë se socializmi filloi si ide sallonesh dhe vdiq si ide politike me mjetet e dhunës). Sociologët dhe filozofët e sotëm të Europës me këtë lojë nuk bëjnë gjë tjetër veçse tregojnë paditurinë e tyre dhe fytyrën e vërtetë prej mashtruesish. Ne do t’u tregojmë se si është e vërteta e këtij problemi.

Marksi duke u nisur nga kushtet e atëhershme të shfrytëzimit shoqëror, që sundonin në Europën e atëhershme dhe tipikisht në Angli, argumentoi mbi një bazë filozofike materialisto – idealiste (pranimi i proletariatit si klasë shoqërore është bërë në formë postulative dhe nuk është vërtetuar dot, -kjo përbën anën idealiste të problemit) se e vetmja rrugë për t’u çliruar nga ai sundim shtazor ishte rruga e revolucionit proletar dhe këtë mund ta realizonte vetëm klasa punëtore e proletarizuar. Kjo gjë u shpreh për herë të parë tek broshura “Parimet e Komunizmit” më 1847, pikat e së cilës shërbyen për ndërtimin e “Manifestit Komunist” (1848) ku midis të tjerash thuhej se:

“Në mos nga përmbajtja, nga forma lufta e proletariatit kundër borgjezisë në fillim është një luftë kombëtare. Proletariati i çdo vëndi duhet, sigurisht, më parë t’i qerojë hesapet me borgjezinë e vet” (Vepra të zgjedhura, v.I, f.32)

A ka mundësi që të nxjerrim konkluzione mbi veprimin internacional të revolucionit proletar? A ka mundësi , qoftë dhe teorike, të aplikohet lufta e klasave deri në zhdukjen e tyre kur dihet mirëfilli se klasat nuk kanë lindur nga lufta? A ka mundësi të realizohet proçesi në një vënd dhe prej këtej të përfshihet i gjithë njerëzimi? Si argumentohet fundi i rendit kapitalist dhe i shtetit të së drejtës borgjeze në një vënd të vetëm kur dihet që tendenca e racës njerëzore është drejt unifikimit të vet? Mos vallë internacionalizimin dhe unifikimin e rendit botëror e realizon bota e kapitalit? Mos vallë marksizmi është filozofi e këtij unifikimi? Të gjitha këto pyetje të çojnë në pyetjen përfundimtare: mos vallë revolucioni socialist (dmth zhdukja e klasave shoqërore) realizohet në një rrugë tjetër për tjetër dhe marksizmi është devijuar me qëllim?

Gjithëshka është e lidhur me Rusinë e atyre viteve dhe ne vetëm mund të marrim me mënd intrigat politike të thurura, por kemi në dorë pasojat e tyre dhe metodën pse dhe si u ndryshua marksizmi nga dinamika internacionale e racës njerëzore në dinamikën nacionale e popullit rus. Vini re se çfarë ka ndodhur në planin teorik.

Lenini, duke u nisur nga diskutimet e kohës mbi mundësinë e realizimit të socializmit në një vënd apo në të gjithë botën, shkroi artikullin : “Mbi parrullën e Shteteve të Bashkuara të Europës” (botuar në gazetën “Social Demokrat” Nr 44 të dt. 23 gusht 1915) ku thuhet:

“Pabarazia e zhvillimit ekonomik dhe politik është një ligj absolut i kapitalizmit. Së këtejmi del se fitorja e socializmit mund të arrihet në fillim në disa vënde kapitaliste, ose edhe në një vënd të vetëm, të marrë veçmas” (f.7, Tiranë 1976).

Për lexuesin shqiptar këto rreshta janë bërë promotori i formulës së dinamikës së revolucionit socialist dhe e shpërthimit të revolucionit të Tetorit dhe e gjitha kjo e imponuar nga Stalini dhe administrata e tij. Përse vallë në këtë kohë lindi nevoja e ndryshimit të marksizmit dhe pikërisht në vëndin e sapo dalë nga rendi feudal? Në këto rreshta të Leninit ka jo vetëm pasaktësi, por dhe një mashtrim historik, sepse pabarazia e zhvillimit ekonomik dhe politik fillimisht nuk ka pasur karakter shoqëror, por natyror dhe e varur nga koha e lindjes dhe zhvillimit të popujve. Pabarazia e zhvillimit ekonomik nuk ka asnjë lidhje me rendin e kapitalit dhe në këtë pikë Lenini ka mashtruar me qëllim për t’i hapur rrugë revolucionit të Tetorit, por që na shërben ne për të zbuluar se kush fshihet pas kësaj trukature të marksizmit. Lexuesi duhet ta kuptojë se i gjithë revolucioni i Tetorit ka pasur tjetër ideator dhe tjetër qëllim aplikimi, pastaj është futur në skenën e përfitimit dueti Lenini – Stalin.

Në vitet e para të sundimit të Stalinit në B.Sovietik kanë jetuar dy teoricienë të Revolucionit të Tetorit (veprimtaria teorike e të cilëve nuk na intereson tani për tani) Kamenievi dhe Zinonievi që u asgjësuan më 1936. Lufta kundër tyre filloi me devijacionin social – demokrat në partinë bolshevike ku Stalini filloi larjen e hesapeve me kundërshtarët e vet politikë (opozitën). Në këtë broshurë qëndron e gjithë rruga antimarksiste e tij dhe ç’është më kryesorja figura dhe karakteri i Stalinit. Në atë raport, pak vjet mbas vdekjes së Leninit, mbajtur më 1926, Stalini mori përsipër ndryshimin e marksizmit, deri në mohim, dhe shpjegimin tendencioz të leninizmit, deri në nacionalizëm. Ai i filloi vërejtjet paraprake duke marrë në konsideratë “Parimet e Komunizmit”, pyetjen 19-të ku thelbi i saj mbi revolucionin proletar u transformua pikërisht në revolucion socialist. Duke bërë këtë ndryshim Stalini filloi spekullimet duke e paraqitur situatën marksiste si produkt të viteve 40 – 50 të shek. XIX-të dhe jashtë karakterit monopolist të kapitalizmit, e cila ishte e vlefshme për atë shekull, por e pavlefshme për shekullin e XX-të (shih “Mbi devijacionin social – demokrat në partinë tonë, f. 22, broshurë). Me anë të kësaj ideja Stalini i fshehu popujve sovietikë faktin se pikërisht kjo situatë, që po instalohej në B.Sovietik, prodhonte proletariatin sipas ideve të Marksit dhe revolucioni proletar nuk kishte asnjë vlerë në vëndet e zhvilluara kapitaliste. Stalini pretendoi se Lenini na paska zbuluar ligjin e zhvillimit të pabarabartë nga ku filloi pikënisja e teorisë mbi fitoren e socializmit në vënde të veçanta (po aty). A ishte i saktë ky arësyetim i Stalinit? Edhe në qoftë se nuk do të marrim për bazë teorinë e Marksit dhe të Engelsit, përsëri arësyetimi është e gabuar, edhe në qoftë se mbështetemi vetëm tek Lenini, pasi ka qënë ky i fundit që e ka mohuar mundësinë e fitores përfundimtare të socializmit në një vënd të vetëm (Vepra 26, f. 526). Se çfarë qëndron pas të vërtetës është tjetër punë vetëm se lexuesi duhet ta ketë të qartë se përfundimi marksist është tjetër për tjetër nga përfundimi leninist dhe nuk kanë asnjë lidhje midis tyre dhe çdo pretendim mbi unitetin e tyre është thjeshtë një mashtrim filozofik e politik.

Stalini dhe e gjithë shkolla bolshevike nuk kishin si ta dinin se pabarazia e zhvillimit ekonomiko – shoqëror nuk është një ligj vetëm i rendit kapitalist (dmth shoqëror), por kjo pabarazi është një ligj absolut i zhvillimit të racës njerëzore të deritanishme dhe është ligj natyror. Një shtrydhje e marksizmit nga ana e historiografisë shqiptare për këtë problem (në fakt e gjithë kjo historiografi për të tërë periudhën e komunizmit ka qënë në pozita antimarksiste nga fillimi deri në fund) do të çonte në zbulimin e boshllëqeve të filozofisë marksiste dhe gabimet e konkluzioneve të saj. E gjitha kjo nga vetë bota e marksizmit. Ajo do të kishte zbuluar shumë qeliza materiale që ndërtojnë një shoqëri; ku shkurtimisht mund të themi se pabarazia e zhvillimit shoqëror përcaktohet në mënyrë absolute nga shpejtësia e zhvillimit shoqëror, e cila nga ana e saj varet nga koha e lindjes të seicilit popull. Prej këtej nuk do të ishte e vështirë aspak të vërtetohej vjetërsia e popujve ku konkretisht ajo e popullit shqiptar del me tetë (8) shifra dhe e para e racës së bardhë. Mohimi i marksizmit nga ana e shkencës shqiptare është njëkohësisht mohim i gjenezës autoktone absolute të shqiptarëve dhe i moshës 10-12 milion vjeçare të tij.

Në fakt marksizmi i shërbeu Stalinit si një shkak për t’ju vërsulur gjithë botës me anë të diktaturës së proletariatit edhe pse kjo diktaturë në B.Sovietik nuk ka ekzistuar as dhe një sekondë të vetme. A nuk deshte, a nuk e kuptoi, a kështu i dhanë detyrën, Stalini ju shmang marksizmit nga e majta ekstreme në të djathtën ekstreme të dhunës me anë të së cilës tmerroi botën duke e paraqitur marksizmin si filozofi të dhunës shoqërore dhe të urrejtshme për masat njerëzore të globit.

Kur ne sot ngremë zërin në mbrotje të marksizmit nuk kemi parasysh aspak dhunën proletare si kundërpërgjigje të dhunës politike, por ne kemi parasysh materializmin shoqëror dhe natyror të tij i cili i nevojitet me aq domosdoshmëri popullit shqiptar. Pikërisht tek fjalët e Marksit ne gjejmë atë që i duhet popullit shqiptar të rrëmbyer dhe skuqur nga flakët e demokracisë. Sipas tij:

“Një shoqëri, edhe në qoftë se ka rënë në gjurmët e ligjit natyror të zhvillimit të sajë, -dhe qëllimi i fundit i veprës sime është zbulimi i ligjit ekonomik të lëvizjes së shoqërisë moderne, -nuk mundet as t’i kapërcejë, as t’i anullojë me dekrete fazat natyrore të zhvillimit. Por ajo mund t’i pakësojë dhe t’i zbutë dhimbjet e lindjes”(Kapitali, Libri I, vëll. I, f. 20).

Nuk e dimë në se do të na ketë kuptuar lexuesi, por analiza e figurës dhe veprës së Stalinit duhet t’i shërbejë shoqërisë sonë demokratike si udhërrëfim se si nuk duhet ecur dhe se si duhet ecur përpara. A nuk është e domosdoshme të dimë se çfarë kemi qënë, ku jemi dhe çfarë mund të bëhemi, jo më nga pozitat e rilindasve për çlirim kombëtar, por nga pozitat e kërkuesve të një zhvillimi më të lartë e më të shpejtë? Le të shpresojmë tek proçeset demokratike, por për një gjë shqiptarët duhet të jenë të sigurtë: ata të vetëm nuk mund të bëjnë asgjë, sepse nuk dinë të bëjnë gjë; ky është fati që i ka dhënë nëna jonë natyrë popullit tonë: te themelojnë racën e bardhë dhe të bëjnë sehir dinamikën e popujve të saj.

  Tiranë 09.01.1991