10-Çfarë nuk dinë shqiptarët e sotëm nga filozofia e historisë dhe historia e prejardhjes miliona vjeçare të popullit tyre.

Identiteti i një populli ka dy përmasa: identitet biologjik (detyrë e filozofisë së historisë për ta zbuluar) dhe identitet kulturoro – politik (detyrë e historisë për ta kostatuar). Asnjë shkencëtar në botë deri më sot nuk ka qënë i aftë të vërtetojë identitetin biologjik të popullit të vet, duke përfshirë edhe Çarlz Darvinin, tendenca e të cilit dështoi për shkak të mos kuptimit të rolit që luan faktori kohë në seleksionimin natyror (nuk po përmëndim idetë raciste, përmbajtja e të cilave nuk i është afruar kërkund të vërtetës absolute). E sa për identitet kulturoro – politik të jenë të sigurtë që çdo rrugë “shkencore” e ndjekur ka qënë një arbitraritet politik për të fshehur krimin e kryer.

Ne marrim përsipër të vërtetojmë identitetin biologjik të shqiptarëve sipas një metode filozofike që shqiptarët nuk e dinë, por që përcakton më saktësisht se asnjëherë edhe identitetin kulturoro – politik të shqiptarëve të sotëm. Nuk duhet të shtrohet për diskutim identiteti europian i shqiptarëve të sotëm, por identiteti biologjik i europianëve të sotëm përpara se ata të marrin guximin të ndihmojnë popullin shqiptar të masakruar jo për faj të tyre. Puna ka mbërritur në zbulimin e shkakut fillestar të diferencimit të jetës shoqërore të popujve të Europës, harta e të cilëve i nënshtrohet një ligji natyror dhe pikërisht: parimit poligjenetik të lindjes së njeriut në Tokë parim i cili përcakton shënjën dalluese të popujve nga njëri – tjetri. Po të ndërtohet kjo hartë do të vihet re se filozofia e racizmit është e paaftë për të shpjeguar diferencimet shoqërore të popujve të Europës brënda 2000 vjetëve. E sa për miliona vjeçarë të jeni të sigurtë se paraardhësit më të parë të shqiptarëve punonin tokën dhe kullotnin bagëtitë kur paraardhësit më të parë të racistëve ishin akoma në fazën paraantropomorfe. Gjërat nuk mund të merren me inat dhe politikisht; ka të vërteta relative, por ka dhe të vërteta absolute ku fillesa e racës së bardhë është në zemrën e Ballkanit dhe daton  mbi 10 milion vjet. Gjeneza e njerëzimit fsheh pikërisht këtë parim dhe raporti kohor – hapsinor është i aftë ta zbërthejë këtë rebus të panjohur. Dallimi i popujve apo grup popujve nga njëri tjetri ka një shënjë natyrore dhe kjo shënjë është shpejtësia e zhvillimit shoqëror e ndryshme në popuj të ndryshëm ku asnjë popull nuk e ka të barabartë. Pikërisht mbi këtë bazë ndërtohet identiteti biologjik i europianëve i devijuar nga bota e relacioneve universale, hapësira e të cilit fenomen është e varur nga koha e lindjes së fiseve, grup fiseve dhe popujve.

Përfundimi është i ndryshëm nga logjika e racistëve dhe e metodikave historike të filluara që në kohën e Tukididit. Sa më i lashtë që të jetë një popull aq më të avashtë e ka ai shpejtësinë e zhvillimit shoqëror; e kuptojnë apo nuk e kuptojnë këtë banorët e tij kjo nuk ka asnjë rëndësi dhe në këtë pikë fillon kontradikta midis individit dhe masës. Kjo është fillesa e të gjithë rrëmujës filozofike të filluara nga shkollat filozofike greke të lashtësisë nga ku e ka fillesën rastësore identiteti kulturor i europianëve të sotëm që kosistonte në pyetjen e thjeshtë fare: çfarë mbetet pa ndryshuar gjatë proçesit të ndryshimit absolut të materias? Ishte një pyetje pa përgjigje që në atë kohë deri më sot ku spikasin tre kolosë të mendimit filozofik botëror njëri më i madhe se tjetri të cilët tentuan ta zgjidhin këtë rebus me një të panjohur, por që gabuam njëri më shumë se tjetri, me pretendimin se e kishin zgjidhur kostanten e zhvillimit të natyrës. Ishte Hegeli me dialektikën e tij që e absolutizoi vetëm për produktin e ndërgjegjes së individit njeri duke e konsideruar si proçesin e përjetshëm të perëndisë njeri, pa dyshim që gaboi më pak se të tjerët. U pasua nga babai i filozofisë së proletarëve i cili vuri ligjin ekonomik në themel të gjithëshkafes me pretendimin se kërkesat ekonomike përbëjnë ligjin e zhvillimit absolut të formës më të lartë të organizimit të materies. Së fundi, në shekullin e XX-të u çfaq Albert Ajnshtajni që me kostanten e tij të dritës e vulosi absolutizmin e zhvillimit të materies me pretendimin se shpejtësia e dritës jo vetëm që ishte një madhësi kostante, por ajo ishte dhe shpejtësia më e madhe në natyrë (gaboi më shumë se Hegeli dhe Marksi). Për dijeni të simpatizantëve të relativitetit analitik shpejtësia e dritës është shpejtësia më e vogël në natyrë dhe këtë nuk mund ta kalojë kërkush, në të kundërtën ai e humbet kuptimin. Nuk ka asnjë rëndësi e kuptojnë ata këtë apo jo.

Metoda filozofike e re ka në qëndër të vëmëndjes raportin e kohës me hapësirën, madhësi e cila është gjithmonë kostante e barabartë me një (1). Përfundimi i këtij raporti është raporti i zhdrejtë midis kohës së lindjes dhe shpejtësisë së lëvizjes zhvilluese ku, në funksion të racës njerëzore, popujt e lindur më herët kanë shpejtësinë e zhvillimit shoqëror më të avashtë dhe detyrimisht rendet shoqërore parakalohen për një kohë relativisht të gjatë. Për racën e bardhë ky proçes bie në sy tek shqiptarët e sotëm prejardhja e stërlashtë e të cilëve u ka imponuar atyre një shpejtësi zhvillimi tepër – tepër të avashtë mbi çbazë i njohin ata akejtë e kohës së Homerit, grekët e kohës së Solonit, romakët e kohës së perandorëve, e në vazhdim bizantinët, otomanët dhe europianët panorama e të cilëve kosiston vetëm në një pikë: popull primitiv, pa e kuptuar që ky primitivizëm ishte vërtetimi më i saktë i vjetërsisë milionavjeçare të tyre dhe fillesa e racës së bardhë.

Por problemi ka një komplikacion të vogël të lidhur me botën e relacioneve universale midis popujve, madhësia e së cilës varet kryekëput nga shpejtësia e zhvillimit shoqëror, ku kjo e fundit varet nga koha e lindjes. Të gjitha fenomenet e natyrës e kanë në themel të tyre trinomin e mësipërm që kosiston në pasojën e veprimit sipas pyetjes: Çfarë rezultante arrihet kur relatohen dy popuj me shpejtësi të ndryshme zhvillimi? Përgjigja e kësaj pyetje ka qënë dhe fillesa e përmbysjes së relativitetit analitik pasi praktikisht rezulton që rritja e shpejtësisë së zhvillimit nuk zgjat kohëekzistencën, por zvogëlon kohëpraninë pas proçesit. Me këtë kostatim jemi futur në parimet e ekzistencës së racës njerëzore në Tokë dhe në këtë pika e ka burimin identiteti aktual ku ndikimi i popujve mbi popujt është i padiskutueshëm. Të gjitha ngjarjet e ndodhura konvergojnë në një pikë: ndryshojnë rrugëzhvillimin shoqëror të popujve ku bie në sy roli rastësor i individit. Lidhja masë – individ përbën kategorinë domosdoshmëri – rastësi dhe në këtë pikë mund të fillojmë analizën e identitetit kulturoro – politik të shqiptarëve të sotëm, individët rastësorë të të cilit kanë ndikuar domosdoshmërisht në identitetin e europianëve të sotëm pa lënë gjurma direkte të tilla tek shqiptarët dhe paraardhësit e tyre. Kjo përbën të fshehtën e identitetit europian, gjë të cilën shqiptarët e sotëm nuk e dinë.

Çdo identitet në botë fillon me duetin fe + politikë dhe në këtë pikë e ka zanafillën e vet e gjithë panorama e sotme politiko – ekonomike e globit tokësor. Ngjarjet e stërlashta dhe të lashta të ndodhura në histori duhen konsideruar rastësira që, në fund të fundit, çuan në unitetin e fesë me politikën dhe me këtë përcaktuan të ardhmen e popujve të njerëzimit; e kuptojnë apo nuk e kuptojnë ata këtë proçes ky është fakti historik i ndodhur në Tokë ka raca e bardhë ka në themel të proçesit të formimit të identitetit të vet lidhjen e krishterimit me politikën romake gjë e cila daton në fund të shekullit të II-të. Ishte Papa epirot Shën Eleuteri (175 – 189) ai që e krijoi këtë lidhje duke e spostuar kreun e kishës së krishterë nga Jeruzalemi, ku lindi krishterimi, në Romën perandorake ku zhvillohej politika e atëhershme e perandorisë më të madhe të njerëzimit duke e lidhur me të. Pra papa i parë në Romë është epiroti Shën Eleuteri dhe krijuesi i identitetit europian të sotëm. Identiteti i europianëve të sotëm ka disa pamje dhe kjo duhet t’i dedikohet prishjes së unitetit fe + politikë. Të parët që e prishën këtë unitet (1054) ishin ortodoksët duke formuar identitetin lindor të europianëve (ishte koha e papës Leoni IX). U pasuan nga gjermanët nën idetë luteriane ku më 1529 u veçuan protestantët (ishte koha e Papës Klementi VII) dhe në vitet 1547 – 1553 mbreti Anglisë Eduardi VI formoi kishën anglikane (ishte koha e papëve  Pauli III dhe Juli III). Dmth lidhja fe + politikë është ajo që ka përcaktuar koloritin e identitetit të europianëve.

Çudia është se edhe vetë kultura e ka zanafillën tek feja dhe librat e parë janë të lidhur me fenë çka duhet të na çojë në kërkesën për të zbuluar arësyet përse njeriu lind pa fe, por vdes me fe; lind i paditur, por vdes i ditur; dhe, më së fundi, çfarë roli luan feja në konsolidimin e popujve dhe përcaktimin e identitetit të tyre. Në këtë pikë fillon diferencimi i racave dhe politikave të ardhëshme të njerëzimit, ku varësia e politikave nga institucionet fetare në mesjetë përcaktuan dinamikën e ardhëshme politiko – ekonomike proçes të cilin vetëm raca e bardhë e pati në këtë raport. Lidhja e fesë me politikën dhe e këtij dueti me kohëlindjen e popujve të racës së bardhë bëri që kjo racë të kapë e para fillesën e rendit politik të kapitalit dhe të drejtojë politikën botërore të njerëzimit sipas këtij parimi. Janë kushtëzimet e veprimit të natyrës mbi njeriun dhe të njeriut mbi natyrën njerëzore ato që kanë përcaktuar raportet e sotme politike ku identiteti i popujve fshihet në mes të këtij kushtëzimi.

Vimë në pyetjen: a kanë identitet europian shqiptarët e sotëm? Në funksion të popullatës shqiptare kjo përgjigje është e komplikuar me metodikat e sotme që shpjegojnë historinë dhe fatet e kombeve, por në funksion të raportit individ – masë kjo përgjigje është e lehtë. Elementët individë parashqiptarë janë ata që kanë ndikuar domosdoshmërisht në formimin e identitetit europian dhe në vazhdim e kanë ndihmuar këtë domosdoshmëri të mos devijohet nga rruga e saj konform rastësive politike që mund të ndryshonin fatin e të gjithë racës së bardhë (Skënderbeu shek. XV). Por këta elementë kanë qënë të pranishëm edhe në konsolidimin europian të kulturës parashqiptare e shqiptare ku puna e tyre identifikohet me fillimin e shkrimeve shqipe. Lidhni këtë proçes me pasojat e parimit të lindjes të njeriut në Tokë dhe do të kuptoni përse shqiptarët çfaqen në historinë europiane të shekullit të XX-të të konsoliduar si komb dhe kush është përgjegjës i ekzistencës së shqiptarëve sot në Europë, gjë të cilën shqiptarëve të sotëm ja kanë ndaluar ta dinë. Arësyeja përse shqiptarëve të sotëm u vihet në diskutim identiteti europian është e njëjtë me arësyen përse u vunë idetë komuniste në krye të politikës shqiptare dhe përse u shkatërruar kleri katolik në Shqipëri. Edhe këto gjëra shqiptarëve ja kanë ndaluar t’i dinë dhe kjo padije do të vazhdojë edhe për shumë kohë të tjera pasi shqiptarët e sotëm kanë një veçori në raport me shqiptarët e djeshëm: janë të keq arsimuar.

Nuk është faji i shqiptarëve pse ata kanë lindur të parët në racën e bardhë dhe shpejtësia e zhvillimit të tyre shoqëror është më e avashta se shpejtësia e europianëve të tjerë, por është faji i shqiptarëve të sotëm pse ata nuk dinë dispozicionin e tyre superior kohor në raport me popujt e tjerë të Europës dhe i lënë shtrigat t’i mohojnë identitetin e tyre europian, kur paraardhësit e tyre të afërt kanë qënë të aftë t’i bënin oponencën politikës europiane. Ishin këta shqiptarë që e kuptuan të parët se Europa ishte krijesë e tyre, por nuk kishin ditur ta mbanin. Ishin këta shqiptarë të parët që e kuptuan se lidhje atdhe + fe ishte promotori i lëvizjes për ekzistencë. Ishin këta shqiptarë që e kuptuan se mbështetja tek barinjtë e tyre shpirtëror do të ishte shpëtimi i Shqipërisë dhe i identitetit të tyre europian. Mohimi i lidhjes atdhe + fe dhe ndarja e shqiptarëve nga kleri përbënte tragjedinë më të madhe të shqiptarëve të pa mësuar me tradhëtira historike. Historia tregon se identiteti europian i shqiptarëve dhe pavarësia e tyre kombëtare ka në themel të veprimtarisë ekzistencën e Klerit Katolik shqiptar dhe politikën dashamirëse të Austro-Hungarisë perandorake. Mohimi i identitetit europian të shqiptarëve të sotëm ka për qëllim mohimin e rolit absolut të klerit katolik në mëvetësinë e shqiptarëve dhe formimin e kulturës shqiptare. Edhe këtë gjë shqiptarët e sotëm nuk e dinë dhe kjo vetëm për faj të tyre. Në qoftë se nuk ka qënë faji i shqiptarëve pse turqit osmanllinj invaduan vëndin e tyre dhe vonuan integrimin e tyre në Europë për 300 – 400 vjet, sot është faji i shqiptarëve pse lënë krijesat gjysmake t’i mohojnë identitetin e tyre europian dhe faktin  pse paraardhësit e tyre të largët janë krijuesit e racës së bardhë.

Vimë tek faktet statistikore historike:

Si asnjë popull në botë shqiptarët e kanë të përcaktuar në një datë fikse lindjen e kulturës së tyre kombëtare dhe kjo i takon arkipeshkvit katolik të Durrësit Pal Engjëllit (1417 – 1470) në vitin 1462 me formulën e pagëzimit. Më pas vjen vepra e parë në gjuhën shqipe “Meshari” i klerikut katolik Gjon Buzuku botuar më 1555, pasohet nga doktrina e Krishterë (1592) e klerikut ortodoks Lekë Matranga (1567 – 1619) dhe katër veprat fetare (1618 – 1621) të priftit katolik Pjetër Budi (1566 – 1622). Më 1635 botohet e para vepër pa brendi fetare, fjalori latinisht – shqip nga  peshkopi katolik Frang Bardhi (1606 – 1643) dhe, së fundi, më 1685 botohet nga peshkopi katolik Pjetër Bogdani (1630 – 1689) vepra e parë e rëndësishme në gjuhën shqipe: Çeta e profetëve. Dmth identiteti kulturor i shqiptarëve ka ndjekur rrugën ligjore si të të gjithë popujve të tjerë europianë duke pasur në djepin e tyre lindës pikërisht letërsinë fetare. Kjo nuk është një rastësi, në të gjithë botën fillesa e letërsisë i nënshtrohet brendësisë fetare duke filluar me Epin e Gilgameshit (libri i parë në botë rreth 6000 vjet përpara). Kjo është edhe arësyeja përse kultivimi i kulturës shqiptare pas shekullit të XVIII-të u quajt rilindje. Është pasur parasysh pikërisht tërësia fetare e krijmtarive më të para në gjuhën shqipe. Na pëlqen apo nuk na pëlqen ky është fakti historik. Vimë në ngjarjet politiko – historike:

Më 11 mars 1878 arkipeshkvi i Shkodrës i drejtoi një telegram qeverisë Austro-Hungareze ku ankohej kundra shkeljeve të tokave shqiptare nga sllavët (këtu e ka zanafillën politika e Lidhjes shqiptare të Prizrenit). Më 10 qershor 1878 bëhet mbledhja kombëtare e Lidhjes së Prizrenit ku përfaqësuesit e dy besimeve fetare (musliman e katolikë) qenë promotorët e krijimit të kësaj lidhje. Karakteri kombëtar, ose jo, i institucioneve fetare nuk ka të bëjë fare me konsolidimin kombëtar të shqiptarëve pasi veprimtaria e klerikëve, pamvarësisht nga lloji i besimit, ka qënë i shkëputur nga këto institucione. Veprimtaria e Lidhjes shqiptare të Prizrenit nxorri në pah defektin e parë të shqiptarëve. Edhe pse paraardhësit e tyre kishin krijuar elementët e parë të kulturës shqiptare në gjuhën latine, greke dhe arabe (akoma më larg ata kishin ndikuar domosdoshmërisht në konsolidimin e identiteteve të vëndeve ku kishin punuar, Emërshenjti i Ilirisë në Romë, Sami Frashëri në Turqi) vetëm në fillim të shekullit të XX-të u kuptua që pa një alfabet të unifikuar nuk mund të kishte komb shqiptar. Dhe më 1908 qenë klerikët e organizatës Bashkimi që në Manastir vendosën alfabetin latin në gjuhën shqipe duke i integruar shqiptarët domosdoshmërisht në Europë. E gjithë dinamika e krijimit të identitetit europian të shqiptarëve të sotëm ka në themel të vet veprimtarinë patriotike të Klerit Katolik shqiptar motua e të cilëve ishte “Për fe e atdhe”. Lidhje e fesë me atdheun ka qënë promotori i mbijetesës së klerit katolik dhe i identitetit europian të shqiptarëve ndër shekuj. Me tu prishur kjo lidhje shqiptarët  ju larguan Europës në një masë të tilla sa sot vihet në dyshim identiteti europian i tyre. Por mosha absolute e shqiptarëve prej milionavjeçarë nuk mund të ndikohet domosdoshmërisht nga 55 vjet të diktaturës komuniste prania e së cilës stopoi në vënd këtë identitet, por pa e zhdukur dot.

Vimë në vitet 1920, 1921, 1923, 1924 ku prania e klerikëve shqiptarë nëpër parlamentet republikane përbënin ajkën intelektuale të politikës së asaj kohe. Fillimet e politikës shqiptare dhe pastaj politika mbretërore e Zogut të Parë u paralelizuan me dinastinë e tretë të kulturës shqiptare, që pa dyshim përbën kulmin e identitetit europian të shqiptarëve dhe vendosjen e tyre në boshtin europian të zhvillimit të kulturës. Emrat e Imzot Luigj Bumçit (1872 – 1945) pjesmarrës i gjallë në lëvizjen kombëtare për çlirimin nga zgjedha osmane, drejtues i delegacionit shqiptar në Konferencën e ambasadorëve në Paris (18 janar 1919 – mars 1920, anëtar i Këshillit të Lartë më 1921; At Shtjefën Gjeçovit(1873-1929) krijuesi i etnografisë dhe arkeologjisë shqiptare nën patronazhin e Urdhërit Françeskan në Shkodër, organizator dhe luftëtar në Luftën heroike të Vlorës më 1920; Imzot Gaspër Thaçit (1889 – 1946), kryepeshkopi i Kishës Katolike shqiptare, i famshëm për fjalimin e tij përpara varrit të Padër Gjergj Fishtës (më 02 janar 1941) që përshkohej nga nota të fuqishme antifashiste edhe pse mbahej në sy të tyre; Dom Ndoc Nikajt(1864-1946) krijuesit të romanit të parë shqiptar; Padër Gjergj Fishtës(1871-1940) krijuesit të etnosit shqiptar dhe drejtuesit për vendosjen e alfabetit të gjuhës shqipe në Manastir (1908); Dom Ndre Mjedës(1866-1937) poetit, gjuhëtarit dhe veprimtarit patriotik, oponentit të vetëm të alfabetit të gjuhës shqipe në Manastir; Dom Ndre Zadejës(1890-1945) krijuesit të traditës melodramatike në letërsinë shqipe; Dom Lazër Shantojës(1892-1945) poetit, autorit dhe përkthyesit të veprave poetike të poetëve romantikë gjermanë; Padër Anton Arapit(1888-1946) letrarit, oratorit dhe politikanit; Dom Gjon Shllakut(1901-1946) drejtuesit të revistës Hylli Dritës pas 1939; Padër Donat Kurtit(1903-1947) njëri nga autorët e Visareve të Kombit(vëll IV); Dom Bernardin Palajt(1894-1947)shkrimtarit dinamik që u muar kryesisht me mbledhjen e folklorit shqiptar, autorit të Visareve të Kombit(vëll. IV); Imzot Vinçenc Prenushit(1885-1949) kryepeshkopit të Durrësit, autorit të librit me lirika poetike Gjethe e Lule që së bashku me mikun e tij Shtjefën Gjeçovi vuri bazat shkencore moderne të studimit të folklorit shqiptar; Dom Benedikt Demës(1895-1972) krijuesit të të parit fjalor shqip-shqip me karakter shkencor të prejardhjes së fjalëve shqip; Dom Shtjefën Kurti (1903 – 1971) folkloristi i palodhur dhe njëri nga ideatorët e identitetit europian të shqiptarëve të sotëm; Dom Nikoll Mazrekut(1910-1998) kundërshtarit të vendosur të pushtimit fashist në Shqipëri i përmëndur për etydin filozofik antiitalien drejtuar klerikut italian Fulvio Cordiniano më 1940 me titull, “Skandali “Cordiniano” dhe mprojtja e kombit shqiptar” botuar me pseudonimin Nikë Bërxolla (këto emra shumë shqiptarë nuk i njohin prandaj ne evidentuam vetëm klerikët katolikë) përbëjnë themelin europian të kulturës shqiptare. Na pëlqen apo nuk na pëlqen këtë s’e luan as topi, janë pikërisht këta klerikë të famshëm të kulturës shqiptare që e përgatitën popullin shqiptarë për të tretën herë si kryeeuropianë.

Tiranë, më 07.09.2006